Podstawy prawa gospodarczego
Do podstaw prawa gospodarczego zaliczyć możemy przede wszystkim określone założenia ekonomiczne, które przyświecają danej konstrukcji prawa. Samo istnienie prawa gospodarczego opiera się na koncepcji odgórnej kontroli gospodarki przez państwo. W gospodarcze wolnorynkowej wszelkie relacje pomiędzy podmiotami gospodarczymi oraz pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami regulowane są na podstawie umów cywilno-prawnych, które opierają się na zapisach Kodeksu Cywilnego.
Prawo Gospodarcze zostało wprowadzone pierwotnie w Związku Radzieckim i funkcjonowało zupełnie odrębnie od przepisów karnych oraz cywilnych. Ideą dla stworzenia odrębnego systemu regulacji dla gospodarki była przede wszystkim doktryna gospodarcza Związku Radzieckiego, która miała swoje umocowanie bezpośrednio w ideologii komunistycznej. Polskie prawo gospodarcze bazuje na pewnych zasadach przewodnich, które są niejako fundamentami funkcjonowania całej gospodarki.
Źródłem tych zasad są przede wszystkim
odpowiednie zapisy Konstytucji RP oraz poszczególne ustawy, wśród których
wyróżnić można ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Wśród pryncypiów
funkcjonowania polskiego systemu gospodarczego wyróżnić możemy wyróżnić kilka
zasad. Pierwszą i najważniejszą z nich jest zasada wolności gospodarczej, która
wynika bezpośrednio z art. 20 Konstytucji, który to definiuje działalność gospodarczą,
jako wszelką działalność zarobkową, która wykonywana jest w sposób ciągły
poprzez świadczenie usług, produkcję dóbr konsumpcyjnych, a także wydobywanie
kopalin oraz budownictwo. Poza pojęciem działalności gospodarczej definiowane
są inne formy działalności zarobkowej, które obejmują produkcję rolną,
leśnictwo, warzywnictwo, ogrodnictwo oraz działalność agroturystyczną rolników,
która skierowana jest przede wszystkim do turystów.
Dla właściwego
funkcjonowania gospodarki konieczne jest zagwarantowanie przez państwo ochrony
majątku w ramach środków bezpieczeństwa, którymi dysponuje aparat państwowy, co
definiujemy jako zasadę ochrony własności. Państwo funkcjonuje w życiu
gospodarczym i publicznym jako monopolista oraz aparat przymusu, co sprawia, że
jego pozycja jest o wiele silniejsza, niż poszczególnych podmiotów
gospodarczych. Z tego względu funkcjouje zasada praworządności, według której
instytucje państwowe mogą działać na podstawie przepisów prawnych, nie
podejmując żadnych działań, które mogłyby wykraczać poza zakres ustanowionego
porządku prawnego.
Praktyka ta wynika również z zasady ograniczonej ingerencji
państwa w gospodarkę, która traciłaby fundament rynkowy, gdyby interwencjonizm
państwowy osiągnąłby zbyt duże rozmiary. Często wyróżniana jest także zasada
3D, która pochodzi od trzech składających się nań reguł: decentralizacji,
demonopolizacji oraz deregulacji.
Oprócz pryncypiów, które
wskazują kierunek polityki gospodarczej, funkcjonują także inne przepisy, które
precyzują określone formy prawne działalności gospodarczej, ustalają zasady
prowadzenia wymiany handlowej oraz obrotu środkami pieniężnymi. Od 2004 roku
obowiązują nas także przepisy prawne Unii Europejskiej, których celem jest
ujednolicenie funkcjonowania gospodarek w ramach Wspólnoty.